ƏLİ KƏRİM ƏSARƏTİ
AZAD QARADƏRƏLİ
ƏLİ KƏRİM
ƏSARƏTİ
(Altay Məmmədovun “Tanıdığım Əli Kərim” kitabına ön söz)
Əli Kərim... Bu ad neçə illərdir ki, Azərbaycan
poeziyasında bir əfsanə kimi dolaşmaqdadır.
O,
bu dünyadan nakam köçəndə bir çoxları “əlinə xına qoyub” ki, nəhayət, şeirimiz
Əli Kərimin əsarətindən qurtuldu. Amma
anlamadılar ki, əslində “əsarət” onun ölümündən sonra başlayırdı.
(Danışırdılar
ki, Əlinin böyük istedadı və tükənməz yazmaq enerjisi onun yarımçıq
istedadlı yaşdaşlarını elə qorxuya salıb
ki, bu nadir istedad sahibini məhv etmək
üçün hər şeylərindən keçməyə hazır olublar. Və əlacı yalnız içkidə görüblər. Bu
zəhrimarsa şairin ən zəif yeriydi. Dostu Sabir Əhmədli deyirdi ki, Əlini elə
istedadsız adamlarla məclis quran görürdün ki, ayağının altdan yer qaçardı.
Başqa vaxtda belələrindən gen gəzən şairi məhz “belələri” içki ilə məhv etdilər.)
Vəfatına
qədər cəmi dörd kitabı çıxsa da ( biri Moskvada «Два влюбленных» - 1958 , üçü
Bakıda - «İki sevgi» - 1960, «Həmişə
səfərdə» - 1963, «Qızıl qanad» -1965), vəfatından
sonra Əli Kərim ən çox çap olunan şair oldu.
Azərbaycan ədəbiyyatında Nizami zirvəsi, Füzuli zirvəsi, Sabir zirvəsi
olduğu kimi, bir Əli Kərim zirvəsi də var. Dünyanın qabaqcıl poeziya ənənələrini
Azərbaycanın klassik poeziyasıyla birləşdirən şair, yeni bir ədəbi məktəbin əsasını
qoymuşdu zatən. Ölümündən 46 il keçsə də, o məktəb yaşayır və hər il sıralarına
yeni-yeni adlar əlavə olunur.
Əli Kərim şeiri novator şeir idi.
Şeir şəhidi Nəsiminin, eşq müdriki Füzulinin, söz arifi Sabirin misralarından
maya tutan bu yeni şeir Mayakovskinin, Lorkanın, Nerudanın, Nazim Hikmətin
yaradıcılığından bəhrələnsə də, son dərəcə özgür, son dərəcə yeni idi.
“Zülməti korlar da görür” deyən şair,
özünün başa düşülməməsindən tədirgin
idi:
Heç kim məni başa düşməz,
Bəlkə də aydınlığımdandır.
Əli Kərim üçün mövzu qıtlığı
olmayıb. O ənənəvi mövzularda da şedevr yarada bilib: (“Atamın xatirəsi”, “Qaytar ana borcunu”). Hətta
haçansa xalqımızın döyüşdən keçəcəyini belə görüb sanki: (“Babəkin qolları”). Və
poeziyamızda ayrıca “məhəbbət şairi” adlanan yazarlara da bir neçə sevgi şeiri
ilə əsl dərs keçib Əli Kərim: (“İki sevgi”, “Qayıt”, “Nə xoşbəxt imişəm bir
zaman allah”). “Gül və çörək” şeiri isə savaş dövründə sevginin nadir gücündən
bəhs edən əvəzsiz poeziya nümunəsidir.
Bəli, Əli Kərim əsarəti davam edir.
Hələ də onun qoltuğundan çıxa bilməyən Azərbaycan poeziyası bu böyük sənətkara
möhtacdır.
Sonda oxuculara xoş bir xəbər: bu
günlərdə XAN nəşriyyatında şairin qələm dostu Altay Məmmədovun “Tanıdığım Əli Kərim”
kitabı çapdan çıxacaq. Əsər memuar ədəbiyyatı seriyasından buraxılan və ədəbiyyatımızın
həmişəcavan şairi Əli Kərimə həsr olunan bir dostunun xatirələrindən ibarətdir.
2015
Yorumlar
Yorum Gönder