AZAD QARADƏRƏLİ ANANIN OĞULLARI – 2 Hekayə

 

               AZAD QARADƏRƏLİ

 

                 ANANIN OĞULLARI – 2

 

                        Hekayə

 

 

 

             İş elə gətirib ki, bəzən eyni mövzuda, hətta eyni adda iki, bəzən üç hekayə yazmalı olmuşam. Bu, ad tapa bilməməkdən gələn acizlik deyil, sadəcə, bir bədəndə iki can olduğu kimi, bir adda iki hekayə olur ki, zaman-zaman bu hekayələrin ikincisinin qarşısına “2” rəqəmini qoymuş oluram. 20 Yanvar şəhidlərinə həsr etdiyim “Ananın oğulları” hekayəsinin yazılmasından düz 27 il sonra eyni adda, eyni mövzuda (situatsiya fərqli olsa da, mövzu birdir) ikinci hekayəni yazası oldum.                                                                                                                                                                               Müəllif

 

 

 

 

            Siz heç oğul dağının nə olduğunu duydunuzmu?

            Haşa!

            Allah belə bir dərdi heç düşmənimə də göstərməsin.

            Amin.

 

                                               ***

 

            Neçə vaxt idi Elxandan xəbər yox idi. Deyirdilər ki, mühasirəyə düşüblər, son gülləyəcən vuruşublar...

            Vəssalam. Daha, dilim-ağzım qurusun, öldü-qaldılarından xəbər-ətər yox idi.

            Sərçə pırr eləyib uçanda da elə bilirəm, bu saat oğlumdan xəbər gətirəcək.

             Düz bir aydı belə səksəkədəyik.

            Xəbər isə yoxdu ki, yoxdu.

 

                                               ***

 

            Onlar doqquz nəfər olublar.

            Kəşfiyyatçı imişlər.

            Şuşa səmtdə son əməliyyat məlumatı gətirməyə gedəndə...

            Mən anayam, bu ayrı. Amma sizə deyim ki, qırx beş yaşlı ana kimi o günlərdə mən də döyüşə getməyə hazır idim. İnanmazsınız, müəllim işlədiyim məktəbdə on birinci sinfin oğlanları da döyüşə can atırdılar. Oğlumun müharibədə olması mənə nə qədər ruh versə də, ürəyimin dərinliyində bir qorxu vardı. Birdən...

            (O, marketoloq idi. İkinci Qarabağ Müharibəsi başlayandan bir az əvvəl magistraturada oxumaq istəyi ilə sənədlərini Almaniyadakı bir universitetə göndərib, yaxşı da cavab almışdı. Alman dilini də ana dilimiz səviyyəsində öyrənmişdi... Lakin müharibə xəbəri çıxan kimi ilk könüllülərdən oldu. Nə gizlədim, onun oxumağını yarıda qoyması ürəyimin başını ağrıtsa da, ölkə qadınlarının əksəriyyəti kimi mən oğluma haqq qazandırdım. Hətta atası ilə aramızda mübahisə də düşdü. O dedi ki, əvvala oğlumuz tək oğlandır, ikincisi də onun oxumaq istəyi vardı. Yaxşısı budur, qoy mən gedim, o qalsın... Biz belə bir müzakirə-mübahisədə ikən oğlum məhləmizin cavanları ilə mitinqdən birbaşa cəbhəyə yollanmışdı...)

            Mən özümü buna da hazırlamışdım. Günlər, həftələr, aylar ötdükcə ümidim azalsa da, nədənsə bir arxayınçılıq da vardı içimdə. Bu, oğluma olan inamdanmı irəli gəlirdi, ya nə idi, bilmirəm...

 

                                                ***

 

            O müdhiş xəbəri icra hakimiyyətində işləyən yerlimiz gətirdi. Yazıq kişi bir halda idi ki... (İndi durub özüm bu vəziyyətdə ikən onun və onun kimilərinin oğlanlarını müharibə ərəfəsində xaricə qaçırtmalarından danışıb, başınızı ağrıtmayacam. Özümün dərdim özümə bəsdir... Deyim ki, adam nə yoldaşımın, nə mənim üzümə dik baxa bilmirdi. Hiss olunurdu ki, xəcalətdən özünə yer tapa bilmir...)

            Nə isə. Kişi içəri girən kimi yoldaşımın boynunu qucaqladı, ün çəkib ağladı. O saat bildim ki, oğlumdan pis xəbər var. Özümü nə qədər tox tutmağa çalışsam da, olmadı. Bir də gördüm ki, isti göz yaşı yanağım aşağı axır. Əl atıb adamın yaxasından tutdum, silkələdim, nə isə demək istədim, səsim çıxmadı. Yazıq əyildi, yavuqdakı stula çöküb hönkürdü və dedi:

            -Uşağın xəbərini bir az əvvəl verdilər mənə... Nəşini bu gün gətirməlidilər...

            Girdim oğlumun otağına. Pianonun üstündəki böyüdülmüş əsgərlik şəkilini alıb çıxdım həyətə. Qohum-qardaşa üz tutub dedim:

            -Xəlil Rza oğlu şəhid olanda nə dedişdi?! Mənim oğlum qəhrəman kimi döyüşüb, şəhid olub... Onu qıhrəman kimi ağlayın...

            Siqareti siqaretə calayan kişiyə də eyni sözü dedim:

            -Sən qəhrəmanın atasısan! Belini bükmə!..

            Elə həmin gün prezidentin fərmanı da çıxdı. Bir neçə şəhidlə bərabər oğlum da təltif olunmuşdu...

            Düz qırx gün oğlumun yasını verdik. Düz qırx gün oğlumun məzarından ayrılmadım. Hətta səhərin gözü açılmamış Bakıxanovdakı (keçmiş Razin qəsəbəsi) Şəhidlər Xiyabanına qaçır, oğlumun üstünə təzə qərənfillər qoyur, oğlumla danışır, dərdləşirdim...

            Və bir gün bir müxbir gəldi bizə. Gənc bir xanım olsa da, ağıllı söhbətləri vardı. Dedi ki, mən sizin oğlunuzun rəşadətindən bəhs edən bir video-müsahibəni  dinləyib, çox qürurlandım. Və qərara gəldim ki, bu qəhrəmnnan bir kitab yazım...

            Sonra telefonundakı o müsahibəni – oğlumun döyüş komandiri ilə söhbəti – mənə də izlətdi.

            O xanımın gəlişi və işə başlaması bir az elə bil mənim yanğımı soyutdu. Dərdimlə barışmalı oldum. Jurnalist xanımla bir neçə gün təmasda olduq. Hətta onu mənim işlədiyim, həm də oğlumun oxuduğu məktəbə də apardım. Orada direktorumuz, müəllim yoldaşlarım, şagirdlərim başıma yığışdılar. Anladım ki, mən artıq dərdimlə barışıb işimə də dönməliyəm...

            Düz üç aydan sonra o kitab hazır oldu. Kitabın təqdimatı çox təmtəraqlı keçdi. Oğlumun döyüş yoldaşları, müsahibəsini izlədiyim o komandir də çıxış etdilər. Və o tədbirin sonunda elə bir hadisə oldu ki...

            Komandir ərimlə məni kənara çəkib pışıltı ilə dedi:

            -Bilirəm, bu söz sizin yaranızın qaysağını qopardacaq... Amma istəyirəm, biləsiniz ki, mən Elxanın ölümünə inanmıram. Düzdür, onların həlak olduqları zonanı biz alandan sonra kəşfiyyatçıların meyidlərinin qalıqlarını tapmışdıq... Amma mən onların içində Elxanın olduğuna şübhə edirəm... Sadəcə, o vaxt bu sözü dilə gətirə bilməzdim... Biləsiniz ki... Hələlik, sizə bundan artığını deyə bilmərəm...

            Adam gedəndən sonra içimizə qurt düşdü. Atası da, mən də səksəkə içində qalmışdıq... Hər cümə axşamı getdiyimiz o məzar da bizə heyrətlə baxırdı sanki. Evimizin bir küncünə qoyduğumuz o kitab bağlaması da elə bil gözdən düşmüşdü. Elxanın adına verilən o orden-medallar da elə...

            Düz iki ay da belə ötdü.

            Müharibə bitmiş, torpaqlarımız azad olunmuş, qələbə sevinci hər şeyi üstələmişdi. Ancaq mənim və ərimin oğul itkisini heç nə əvəz edə bilməmişdi...

            Üstəlik də, bu eşitdiklərimiz...

            O polkovnikin telefonunu bir neçə dəfə yoldaşım yığsa da, ona zəng çatmırdı. Hətta hərbi hissəyə, Müdafiə Nazirliyinə, icra hakimiyyətinə zəng edib o polkovnik haqqında məlumat istəsək də, bizə dürüst bir söz deyən tapılmadı. Elə bil bu adda adam yoxmuş.

            Dərdimizlə təzə barışmışdıq ki...

 

                                               ***

 

            İcra hakimiyyətindəki yerlimiz bur gün qəfil bizə gəldi. Adamın bu dəfə kefi kök idi. Hətta zarafat da elədi yoldaşımla:

            -Yerli, de görüm, bir yaxşı xəbərə hazırsanmı?

            Qəddi əyilmiş yoldaşım bir mənə, bir gələn adama baxıb incik bir tərzdə başını buladı. O isə dil qəfəsə qoymurdu:

            -A kişi, belə sizə yaxşı bir xəbər gətirmişəm e!..

            Jurnalist xanım demişdi ki, kitabı lazimi yerlərə çatdırıb və çalışacaq ki, Elxanın qəhrəmanlığını bütün ölkəyə yaysın və bəlkə, bizim də valideyn kimi nəsə etməyimiz lazım oldu ki, şəhidimizə Milli Qəhrəman adı verilsin...

            Düzü, mənim könlümdən keçən bu oldu ki, bəlkə oğlumuza bu adı verəcəklər...

            Kişi də onu fikirləşirmiş, deyəsən. Çünki gördüm, gözünün dərinliyində kədər qarışıq bir fəxr də dolaşır...

            Amma bizim bu yerlimizin gözü gülürdü. Adam çox nəşəli görünürdü. Heç onun bu halını bir şəhid anası kimi özümüzə yaraşdırmadım. Ürəyimdə onu qınadım da...

            Axırı ki, adam ciddiləşdi və əlini əlinə sürtüb aramla dedi:

            -A kişi, niyə mənə elə baxırsınız?! Mən şad xəbər gətirmişəm e, şad xəbər!.. Belə muştuluğumu verin...

            O, birdən yerindən qalxdı, qolunu yoldaşımın boynuna salıb muğamat oxuyar kimi oxumağa başladı:

            -Belə ay qohumlar, ay ellilər, məndə sizinçün şad xəbər var e, şad xəbər... Dadey, dadey, dadey, belə oğlunuz sağdır eeeeee, sağdır, bu gün o kitabın təqdimatında çıxış eliyən polkovnik zəng eləmişdi... Elxanla özüm görüntülü danışdım... Baxın, bu da o video... – Deyib telefonunun düyməsini basdı.

            Elxanın səsi evimizə doldu. Görüntüsü o balaca telefondan süsüb hüzn dolu evimizi nurlandırdı.

            O anda bir o yadımdadır ki, ərim dönüb mənə baxdı, baxdı, elə bil qolunu qaldırıb icra hakimiyyətindən gəlib muğam oxuyan yerlimiz kimi oxuya-oxuya oynamağa başladı və bir də onu gördüm ki, mən yıxılıram...

            Daha nə olub, nə olmayıb, onu bilmirəm. Bildiyim o oldu ki, ayılanda başımın üstündə ağ xalatlı həkim və tibbb bacısı vardı...

 

                                               ***

 

            Elxan həmin günün səhəri gəldi. Çox sınıxmışdı. Düşünürdüm ki, yəqin əsirlikdə imiş. Qorxudan bir söz də soruşa bilmirdik. Heç o özü də danışmağa həvəs göstərmirdi. Nəhayət, gələn qonaqlar çəkilib gedəndən sonra o bircə bunu dedi:

            -Mən alman dili kursuna gedəndə orada gizli erməni dili kursunun da olduğunu öyrənmişdim. Sizdən xəbərsiz o kursa da gedirdim... Yəqin bildiniz, daha sizə bundan artığını deyə bilməyəcəyəm... Bu barədə bir başqa adama danışmaq da olmaz... Dövlət sirridir...

            -Bəs o qəbir? –Mən qorxaq səslə soruşdum.

            -Bəs bu kitab? – Bunu da atası evin küncündə bic qundağı kimi durmuş kitab bağlamasına işarəylə dedi.

            -Yaxşı, durun gedək, o mərhumu ziyarət edək, sonrasına baxarıq...

            Bayıra çıxanda qapımızda çoxlu sayda maşın gördük. Çoxlu hərbçilər, məktəblilər, bir də həmin isra hakimiyyətində işləyən yerlimiz...

            Məzarı ziyarət etdik. Çoxlu çiçək, buketlər düzdülər. Çıxışlar oldu.

            Bilmirdim güləm, ya ağlayam.

            Gecə oğlum başını sinəmə qoyub dedi:

            -Ana, sizə böyük ağrı-acılar yaşatmışam, bilirəm. İxtiyarım yox idi... Vətən və dövlət ailədən çox irəliymiş, anacan... Mən bu az yaşımda elə şeylər gördüm ki...

            Onun göz yaşları sinəmi islatdı...

            -İnciməyin, mənim daha bundan artığını deməyə ixtiyarım yoxdur...

            Sonra oğlumu hardasa işə götürdülər. Magistratura-filan heç yada da düşmürdü. Ayda bir-iki dəfə görüşürük, ya da telefonla danışırıq. Bircə tezliklə evlənməyini istəyirəm, sonrasını özü bilər. Onsuz da onu dövlətə əmanət etmişəm... Təki canı sağ olsun...

 

                                               ***

 

            Evdə iki bağlama kitab qalmışdı. Onları aparıb evin anbar dediyimiz otaqçasında gizlətmişəm. O jurnalist də daha bizə zəng-zad etmir.

            Tək dərdim o qəbirdir. Orda axı bir anası ölmüş yatır. Görəsən, kimdir, nəçidir, niyə axtarıb tapmırlar. Bir dəfə oğluma dedim, acığı tutdu mənə. “Sənə oğlun lazım idi, gəldi, çıxdı. Qalanı sənlik deyil. O qəbirin isə sahibi çıxıncan elə bil ki, sənin öz balandır... O da olsun sənin oğlun...”

            Hə, vallah. Onsuz da Şəhidlər Xiyabanına gedəndə bir “oğluma” (dilim ağzım qurusun), bir də o biri oğlanlarıma dua oxuduram girişdəki mollaya... Adamın üstdə allah var, ürəkdən oxuyur, heç pul də götürmür, güclə beşliyi cibinə qoyuram...

            ...Bir arzum var ki, bu qəbirin baş daşından mənim Elxanımın adını, şəkilini silsinlər, yerinə Naməlum əsgər yazsınlar. Ya da ki... Daha ya da kisi yoxdu... Elə bilərəm, iki oğlum varmış... Burda yatanların hamısı elə mənim balam kimidilər...

            Hə, bir də Elxan gələndə özünə dedim, razılaşdı. Dövlətin bizə qanpulu verdiyi xeyli pul vardı ki, ona əlimizi də vurmamışdıq, aparıb qaytardıq hökümətin bankına...

 

            Allah bütün intizarda olanları qovuşdursun...

                                                                                                                                                                                                                                                                                 10.02.2025