AZAD QARADƏRƏLİ MÜHASİRƏ hekayə Xocalı – qurumayan qanımız!

 

                         AZAD QARADƏRƏLİ

                              MÜHASİRƏ

                                        hekayə

 

                                                                              Xocalı – qurumayan qanımız!

 

         

         Qurd tut yarpağını necə yeyər? Bir qırağından yeyə-yeyə gəlib çıxar o biri qırağa, oradan da başladığı yerə. Elə bil yarpağın bütün qıraq yerlərini dişi ilə dörd tərəfdən əhatəyə  alar. Bax, erməni yaraqlıları da bizi belə mühasirəyə almışdılar. Əsgərlərimiz onlarla son güllələrinəcən döyüşsə də, qabaqlarını saxlaya bilmədilər – sonradan bildik ki, rusların 366-cı alayı da ermənilərin köməyinə gəlibmiş.

         Biz 150-cən adam idik. Yarıdan çoxumuz qadın, uşaq və qocalardı. Bir sutkaydı ki, Kətik meşəsinin dərinliyində gizlənmişdik. Yeganə qoruyucumuz da elə bu yarıqaranlıq meşə idi.      

         Fevralın şaxtası iliyimizəcən dondururdu bizi. Lap körpələri don vurmasın deyə qoynumuza-qoltuğumuza soxurduq. Üç aylıq  bir uşaq elə bu vurhavurdaca göyərib keçdi və gözümüz görə-görə öldü. İçimizdəki yeganə silahlı kişi olan Nemət dayı cibindən çıxardığı iri qəmə ilə yeri qazıb onu basdırdı. Gənc ana   Şəfiqə ilk uşağını itirən  gecə havalandı. Gedib ölən uşağın qəbrinin yanında yatdı. Nə çarə eləsək də, özümüzlə apara bilmədik.

         Axşam üstü ermənilər bizim izimizə düşüb üstümüzü kəsdirdilər. Nemət dayı bizi meşənin içinə ötürüb özü iyirmiyəcən silahlıyla atışmağa başladı. Biz iki hissəyə bölünüb meşənin dərinliyinə doğru irəliləməyə başladıq. Elə bir az getmişdik ki, dalıma şəllədiyim altı aylıq körpə qızım ağlamağa başladı. Hamı dönüb narazı halda mənə baxdı. Hətta qoca qaynanam da üstümə çımxırdı:

            -Kəs onun səsin!

            Şəllədiyim şalı arxadan açıb uşağı qucağıma aldım. Elə gedə-gedə döşümü çıxardıb ağzına saldım. Azalıb on saat olsun boğazımdan öküz əməyi keçməyib, südüm hardan olasıydı? Amma bir müddət balaca qızım səsini kəsib döşümü marçıldatdı. Heç iki dəqiqə keçməmiş yenə zarıdı. O birini də saldım ağzına. Buzov anasının yelininə süd yensin deyə dümsüklədiyi kimi bir- iki dəfə dümsükləyib, bərkdən qışqırdı: yəni burda süd yoxdur, niyə məni aldadırsan?

            Yenə hamı qorxa-qorxa mənə tərəf baxdı. Barmağımı saldım ağzına, xeyri olmadı. Dilimi saldım ağzına, daha bərkdən qışqırdı. Neyləyim mən, ay allah?! Burada əllidən çox adam var, mən onların qanına necə bais olum?!

            Çarəm kəsildi, əlimi qapadım körpəmin ağzına... Hərdən əlimi çəksəm də, uşaqdan səs çıxmadı. Bir az gedəndən sonra qollarım keyləşdi. Boynu sallanırdı. Dedim öldürmüşəm yəqin. “Allah, keç günahımdan” deyib yenə dalıma şəllədim.

            Gecəni meşənin içiylə getdik. Hərdən dayanıb nəfəsimizi dərsək də, dayanmadan gedirdik. Bu həm bizi donmaqdan qurtarırdı, həm də  təqib edən ermənilərdən mümkün qədər uzaqlaşırdıq...

            Qalın meşə vaxtı müəyyənləşdirməyə mane olurdu. Açıqlığa da çıxmağa qorxurduq. Öldü bildiyimiz silahlı kişi gəlib bizə çatmışdı. Yaralansa da, yarasını bağlayıb ermənilərin gözündən yayınaraq qaça bilib. O danışırdı ki, o biri dəstəni daşnaklar tutublar. Elə başları onlara qarışdığından bizi unudublar. Kişi deyirdi ki, uşaqların, qadınların çığırtısından gün üzü tutulurdu. İri tonqal qalayıb uşaqları, qocaları diri-diri tonqala atırmışlar...

            Bir az da gedəndən sonra zəif gün işığı gördük. Demək səhər açılmışdı. Mənim isə ayaqlarım getmirdi. Qabaqda gedən bələdçimiz geri qayıdıb cevincək öz ərazilərimizə çatdığımızı bildirdi. Yorulub əldən düşmüş adamlar dinclərini almaq üçün buz kimi torpağın üstünə çökdülər. Üzümü içimizdəki yaralı da olsa, yeganə silahlı kişiyə tutub ağlaya-ağlaya dedim:

            -Dayı, day mən bunu apara bilmirəm. Əlimi ağzına basmışam, ölüb... Öldüyünnən ağırlaşıb da. Bəlkə bir xırda çala qazasan... basdıraq?

            Dəstədəki adamlar günahkar baxışlarını yerə dikmişdilər. Anam isə körpəni dalımdan alıb qolları üstə tutdu. Sağa-sola gəzdirə-gəzdirə sözsüz, səssiz bir ağı başladı. Qadınlar anama qoşuldular. Nə baş verdiyini anlamayan uşaqlar isə kərəvəngi qalmışdılar.

            Kişi  belindən açdığı iri qəməni torpağa sancıb donmuş yeri çətinliklə qazırdı. Təxminən iyirmi dəqiqəyə balaca qəbir hazır oldu. Anamın  şala büküb qəbirin yanında yerə qoyduğu körpəni son dəfə görmək üçün əyildim. Şalı aralayanda diksindim. Gördüyümdən əvvəl qorxdum – yuxu, yaxud da əcaib şey görünmüşdü gözümə bəlkə?!. Gözümü yumub açdım və yenə eyni şey: uşaq gözlərini geniş açıb mənə baxır və gülümsəyirdi!...

            Əllərini göyə tutaraq  öz dilimizdə ucadan dua oxuyan kişi də, deyəsən, mənim gördüyümü görmüşdü. Əli göydə, duası ağzında yarımçıq qalmışdı. Adətən, uşaqlar öləndə fatihə verməz, “Yasin” oxumaz, allah rəhmət eləsin deməzdilər. Onlar cənnət quşu sayılarlar. Ona görə kişi fatihə oxumur, eləcə öz dilimizdə tanrıyla dərdləşir, dua-səna edirdi. İndi gördüyündən o da şaşırmışdı. Amma duasını yanılsa da, birtəhər  bitirib “ya rəsu allah” deyə bildi  və yenə uşağa tərəf boylandı.

            Gördüyünün  həqiqət olduğuna əmin olan kişi qazdığı qəbirin torpağını içinə töküb dedi:

            -Vaxtdır, bu uşaq allahın bizə işarəsini çatdırdı. Hələ hər şeyin sonu deyilmiş.  Hazırlaşın, yola düşürük...

 

                                                                                                                               2014