AZAD QARADƏRƏLİ AĞDAMA SƏFƏR

 

                   AZAD QARADƏRƏLİ

                     AĞDAMA SƏFƏR

            1976-cı ilin payızı idi. Zəngilanın Sobu adlı kəndinə müəllim işləməyə göndərilmişdim. Dağlar qoynunda yerləşən bu kəndə bizim Qaradərədən azı 8-9 kilometr məsafə vardı. At almaqdan başqa yol yox idi. At aldım, amma yəhəri yox idi. Bütün rayonu gəzsəm də, tapılmadı. Hamı məsləhət gördü ki, Ağdama gedim. Orada "ilan başı" da taparsan dedilər.

       Necə getmək barədə düşünürdüm ki, qonşumuz dəyirmançı Hüseynqulu dayının yeni dəyirman daşı üçün Ağdama getməyə hazırlaşdığı xəbəri gəldi. Kolxozun yük maşınına məni də götürdülər. Yolda Hüseynqulu dayı dedi ki, bazarda ehtiyatlı ol, pulunu cibindən çəkərlər...

        Bir dəllalın köməyi ilə bazarın aşağı başında yəhər-yüyən ustasını tapdım. Yaşlı adam olsa da, gözləri alışıb yanan kişi bığlarını sığallayıb hardan gəldiyimi soruşdu. "Zəngilan" sözünü eşidən kimi "əmioğluyuq ki" deyib yəhərləri bir-bir göstərdi. Birinin üstündə dayanıb "bax, bu ingilis yəhəridi, sən də müəllimsən, gərək heyvərə yəhərdə oturmayasan... onca manat bu birilərdən artıqdı".

        Gərək ki, qırx manata yəhəri aldım. Sonra kişiyə" "əmioğluluğumuzun" sirri barədə sual verdim. Gülüb dedi ki, sizdə Alıbəyli kəndi var, bax onlar burdan getmədilər... Bizim kəndin də adı Alıbəylidi...

Bu vaxt bir nəfər kişiyə yanaşıb "dayı, müştərimizə cücəli toyux lazım olmaz ki" deyəndə, ağsaqqal acıqlandı ona: "Müəllim babadı, nə toyuq istəyir, nə də cücəsini".

      "Həyətimiz doludu toyux-cücəynən" deyəndə kişinin başına yığışanlar gülüşdülər...

       Niyə güldülər axı?.. Anlamadım.

       Maşınla axşam üstü evə qayıdanda əhvalatı Hüseynqulu dayıya danışdım. Sürücü də, Hüseynqulu dayı da əllərini əllərinə vurub qəhqəhə ilə güldülər - eynən Ağdam bazarındakı sərracın ətrafındakılar kimi...

       Pərt halda onlara baxanda Hüseynqulu kişi:"Saa tapança, patron satmaq istəyirmişlər..." deyib yenə güldü...

       Bu barədə hansısa yazımda yazmışam. O biri rayonların işğalı ilə yenə pis-yaxşı barışmaq olurdu, amma Sovetin gur-gur guruldayan vaxtında "cücəli toyuq" satan Ağdam camaatının erməniyə boyun əyməsini heç cür özümə sığışdıra bilmirdim... (Əslində onlara!)

       Bir ağdamlı kimi... eeeee... bir də hə də, Ağdam bazarındakı sərrac demişdi axı biz əmioğluyuq, demək götürəndə elə mən də ağdamlıyam... hə, bir ağdamlı kimi bu gün çox sevinirəm, lap çox! Zəngilana, Qaradərəyə gedən kimi bir at alacam! Yəhər üçün isə yəqin ki, Ağdam bazarına getməli olacam...

       “Əmioğlu, sizdə bir qoca yazıçıya satmağa yəhər tapılar? Amma sən canın, cücəli toyuğu-zadı oyna elə, day dava bitib, allah qoysa...”

                               ("Məndən sonra" memuarından)